Chociaż jaja z chowu bezklatkowego są powszechne w Europie, na pewnych rynkach przejście na systemy bezklatkowe pozostaje wyzwaniem. Poświęcamy poniżej więcej uwagi dwom z tych rynków, Polsce i Hiszpanii, gdzie przejście na humanitarną produkcję jaj ciągle postępuje, ale rynki te pozostają w tyle za resztą Europy.
W odpowiedzi na Europejską Inicjatywę Obywatelską (ECI) "Koniec epoki klatkowej” zapoczątkowaną i koordynowaną przez Compassion, pod którą podpisało się ponad 1,4 miliona osób, w czerwcu 2021 r. Komisja Europejska zobowiązała się do opublikowania do końca 2023 roku projektów wniosków legislacyjnych dotyczących wprowadzenia zakazu klatek dla wszystkich gatunków zwierząt hodowlanych w UE. Wydaje się jednak, że obiecana reforma legislacyjna utknęła w martwym punkcie, pomimo wyników najnowszego Eurobarometru na temat dobrostanu zwierząt pokazującego, że 91% Europejczyków uważa ochronę dobrostanu zwierząt hodowlanych za ważną kwestię, a 84% twierdzi, że zwierzęta te powinny być lepiej chronione niż obecnie (europa.eu). Dlatego ważniejsze niż kiedykolwiek jest kontynuowanie zmian na rzecz zwierząt w Europie za pomocą dobrowolnych standardów w oczekiwaniu na wprowadzenie standardów w ramach nowego ustawodawstwa. Na rynku UE przodującym pod kątem chowu bezklatkowego 60,3% kur niosek jest hodowanych w systemach bezklatkowych (agriculture.ec.europa.eu). Chociaż jaja z chowu bezklatkowego są powszechne w Europie, na pewnych rynkach przejście na systemy bezklatkowe pozostaje wyzwaniem. Poświęcamy poniżej więcej uwagi dwom z tych rynków, Polsce i Hiszpanii, gdzie przejście na humanitarną produkcję jaj ciągle postępuje, ale rynki te pozostają w tyle za resztą Europy.
Polska
Polska jest ważnym uczestnikiem europejskiego rynku jaj z produkcją wynoszącą 7,9% łącznej liczby jaj w 2022 r. i jest szóstym co do wielkości producentem po Francji, Niemczech, Hiszpanii, Włoszech i Holandii. Polska jest również drugim co do wielkości eksporterem jaj w UE (po Holandii), realizującym 17,9% całkowitego eksportu UE w 2022 roku. (Eurostat, 2022)
Najpowszechniejszy system produkcji w Polsce nadal stanowią systemy klatkowe, chociaż odsetek kur trzymanych w klatkach stopniowo spada, z 81% w 2020 r. do 71,8% w 2022 r. W 2022 r. 21,3% kur niosek trzymano w systemach chowu ściółkowego, 6,2% w systemach chowu na wolnym wybiegu, a 0,7% w systemach ekologicznych (agriculture.ec.europa.eu).
Wojna między Rosją a Ukrainą w latach 2022-2023 wywarła niekorzystny wpływ na przechodzenie na chów bezklatkowy. Podwyżki cen energii oraz rosnące koszty nawozów i pasz wpłynęły na rynek stając się przeszkodą w realizacji nowych inwestycji w systemy bezklatkowe.
Produkcja jaj w chowie ściółkowym jest o ok. 20% (na wolnym wybiegu o ok. 30%) droższa niż produkcja w chowie klatkowym Przy niskich cenach rynkowych mogą się pojawić "dopłaty do dobrostanu" w produkcji jaj. Jednak podczas poważnych kryzysów, takich jak wojna na Ukrainie w 2022/2023 r., opłacalność produkcji jaj w systemach bezklatkowych spada w porównaniu z systemami klatkowymi ze względu na rosnące koszty.
Całkowity koszt przejścia z produkcji klatkowej na produkcję ściółkową (woliery) szacuje się na kwotę od 1,7 mld (
Pozostałe przeszkody spowalniające przejście na produkcję bezklatkową w Polsce w ciągu ostatnich 2 lat obejmują (bestpracticehens.eu)
Pomimo tych trudności, cieszymy się z postępów w realizacji zobowiązań w branży. Wiodące sieci detaliczne Biedronka, Kaufland, Carrefour, Lidl, Auchan, Żabka, Aldi, Netto i Schiever podjęli kilka lat temu zobowiązania dotyczące jaj z chowu bezklatkowego i stale składają sprawozdania o postępach rok do roku.
Firmy te zasługują na uznanie, ponieważ niektóre z nich nie tylko osiągnęły swoje cele 100% jaj świeżych z chowu bezklatkowego, ale także rozszerzyły swoje zobowiązania na wszystkie produkty zawierające jaja sprzedawane pod ich własnymi markami: Biedronka (realizacja w 100%), Lidl Polska (postęp 95%), Carrefour (postęp 73%), Aldi (postęp 74%) i Żabka (cel wyznaczony, postęp nieznany).
W tych trudnych czasach Polska robi duże postępy w przechodzeniu na chów bezklatkowy, a miliony kur niosek korzystają z lepszych warunków dobrostanu.
Hiszpania
W Hiszpanii produkcja jaj bezklatkowych wzrosła o 15% w ciągu ostatniego roku, stanowiąc obecnie 36% całkowitej ilości sprzedawanych jaj. Liczba kur hodowanych w systemach bezklatkowych wzrosła o 18% do 14,86 miliona kur, co oznacza, że kolejne 2,3 miliona ptaków jest hodowanych w systemach bezklatkowych.
Odsetek kur trzymanych w klatkach w Hiszpanii pozostaje wysoki na poziomie 68,6% krajowego stada, ustępując jedynie Polsce, pomimo najwyższego odnotowanego spadku rok do roku.
Różne podmioty zaangażowane w branżę jajczarską zgłosiły trudności w osiąganiu postępów w realizacji zobowiązań dotyczących chowu bezklatkowego w związku z kilkoma kwestiami/czynnikami. Na przykład Producenci Żywności zgłaszają następujące problemy:
Główne Sieci Detaliczne w Hiszpanii już podjęły zobowiązania dotyczące chowu bezklatkowego. Lidl, Alcampo i Grupo Avicola osiągnęły już 100% wypełnienie zobowiązań, a wiele innych firm, takich jak Carrefour, Mercadona, Grupo DIA, Eroski i MAKRO podjęło zobowiązania i zgłasza postępy.
Zobowiązania te wynikają z rosnącej świadomości hiszpańskich konsumentów dotyczącej pochodzenia ich żywności i wsparcia dla produkcji bezklatkowej.
Podczas gdy w Stanach Zjednoczonych rozwinął się rynek chowu bezklatkowego, w Kanadzie nastąpił zwrot w kierunku systemów ulepszonych klatek dla kur niosek. Ulepszone klatki nie stanowią akceptowalnych systemów lepszego dobrostanu.
Rynek jaj z chowu bezklatkowego w USA stale rośnie od czasu dużej zmiany w 2016 r. spowodowanej żądaniami konsumentów dotyczącymi systemów lepszego dobrostanu. Szacuje się, że od października 2023 r. 38% rynku jaj w USA będzie pochodzić z chowu bezklatkowego (www.ers.usda.gov), co stanowi znaczny wzrost z 15% w 2018 roku. Ustawodawstwo dotyczące bezklatkowego chowu kur niosek zostało uchwalone tylko w 10 stanach i (ers.usda.gov, www.ers.usda.gov) co może uniemożliwić pełne pozyskiwanie jaj z chowu o lepszym dobrostanie, ponieważ mogą one być niedostępne w określonych obszarach. Podczas gdy w Stanach Zjednoczonych rozwinął się rynek chowu bezklatkowego, w Kanadzie nastąpił zwrot w kierunku systemów ulepszonych klatek dla kur niosek. Ulepszone klatki nie stanowią akceptowalnych systemów lepszego dobrostanu.
Ulepszone klatki w Kanadzie
Kanadyjski ruch na rzecz jaj z chowu bezklatkowego rozpoczął się w podobny sposób jak w Stanach Zjednoczonych w 2016 r. w obliczu dużego sprzeciwu konsumentów wobec konwencjonalnych systemów chowu klatkowego kur niosek.
Podczas gdy w Stanach Zjednoczonych odchodzi się od konwencjonalnej praktyki chowu klatkowego na rzecz systemów bezklatkowych, w Kanadzie ulepszone klatki stały się nową normą w chowie kur niosek. Ulepszone klatki są podobne do konwencjonalnych klatek, mają tylko nieco (~20%) więcej miejsca do poruszania się i niewielkie obszary przeznaczone na "urozmaicenia", takie jak obszar gniazdowania, pręt do grzędowania i mata do kąpieli piaskowych. Takie "wyposażone klatki" przynoszą niewielką poprawę w stosunku do poprzednich, jednak pod względem przestrzeni pozostają klatkami.
Ulepszone klatki nie zapewniają wyższego dobrostanu
Kury trzymane w ulepszonych klatkach nie mogą podfrunąć na wysoką grzędę, aby uniknąć wydziobywania piór, ich obszar ściółki ogranicza się do małej plastikowej maty z posypką paszy do żerowania, a wszystkie kury nie mogą skutecznie korzystać z kąpieli piaskowych na podłogach klatek, w większości drucianych.
Badania (hen-welfare-in-alternative-systems.pdf) wykazały, że ulepszone klatki nie zapewniają kurom różnorodnych przestrzeni, których kury potrzebują do przejawiania wielu ważnych dla ich dobrostanu naturalnych zachowań, w tym grzędowania, żerowania, kąpieli piaskowych, machania skrzydłami i rozciągania się.
Ponadto poziomy zatłoczonych, ulepszonych klatek umieszczonych w kurnikach utrudniają hodowcom kontrolę kur, co oznacza, że ranne ptaki często cierpią i umierają niezauważone.
Kanadyjska branża jajczarska w przeważającej części nadal bazuje na chowie klatkowym. Obecny odsetek produkcji jaj w chowie bezklatkowym wynosi około 17%, co stanowi zaledwie 3% wzrost w stosunku do 2018 roku. Z kolei w tym samym okresie produkcja jaj od kur trzymanych w ulepszonych klatkach wzrosła o około 17% (z 14% do 32%) (Egg Farmers of Canada, 2022). Niestety kanadyjska branża jajczarska ogłosiła ulepszone klatki jako rozwiązanie umożliwiające odejście od systemów klatek bateryjnych. Jednak systemy ulepszonych klatek to wciąż klatki, więc nie można ich postrzegać inaczej niż jako błędną i ryzykowną inwestycję bez przyszłości.
Kanadyjczycy chcą jaj z chowu bezklatkowego
Mieszkańcy Kanady wyrazili pragnienie przyszłości bez klatek. W niedawnej ankiecie przeprowadzonej przez Bryant Research, 75% mieszkańców Kanady uważa ulepszone klatki za nieodpowiednie środowisko dla kur niosek. Ponadto 79% respondentów zgadza się, że firmy branży spożywczej powinny opracować politykę zakazującą stosowania jaj od kur niosek z chowu klatkowego w łańcuchu dostaw tych firm (Bryant Research, 2023). Dane te pokazują popyt konsumentów na jaja kur z chowu bezklatkowego w Kanadzie. Niestety, Producenci Jaj aktywnie inwestują i przechodzą na systemy, które nie zapewniają lepszych standardów dobrostanu oczekiwanych przez kanadyjskich konsumentów.
Pomimo pojawienia się ulepszonych klatek, wciąż istnieją kanadyjskie firmy branży spożywczej, które pozostają zaangażowane w poprawę dobrostanu kur niosek poprzez pozyskiwanie jaj z chowu bezklatkowego. Jak wykazano w innych regionach, zwiększone wsparcie konsumentów, presja branży i przejrzystość działalności producentów mają zasadnicze znaczenie dla ograniczenia chowu kur niosek w systemach klatkowych. Dzięki tym praktykom kanadyjskie firmy mogą wypełnić swoje zobowiązania dotyczące jaj z chowu bezklatkowego i obietnice znaczącej poprawy dobrostanu kur niosek złożone kanadyjskim konsumentom.
Rynek Azji i Pacyfiku jest jednak najszybciej rozwijającym się rynkiem chowu bezklatkowego ze względu na zwiększony popyt, innowacyjność produktów i zwiększony dochód dyspozycyjny.
Chiny
W Chinach wypełnianie zobowiązań dotyczących przejścia na chów bezklatkowy do 2025 r. następuje powoli. Na przykład Aldi zobowiązał się do przejścia na jaja z chowu bezklatkowego (tylko w odniesieniu do jaj świeżych) do 2025 r., jednak sieć detaliczna nie zgłosiła jeszcze postępu w tym zakresie.
Produkcja jaj z chowu bezklatkowego stanowi zaledwie 10% rocznej produkcji w Chinach (wynoszącej ponad 600 miliardów jaj; FAO, 2022), a zatem sieciom detalicznym trudno jest spełnić wymagania dotyczące dostaw (The Poultry Site, 2022).
Terminu "bezklatkowy" (非笼养) nie używa się obecnie powszechnie na chińskim rynku, i nie jest dostępna żadna recenzowana literatura na temat dogłębnych badan preferencji konsumentów dotyczących jaj z chowu bezklatkowego. W ankiecie przeprowadzonej przez FAI Farms i IQC w 2020 r. 80% respondentów stwierdziło, że nie są pewni, czym są jaja "bezklatkowe" i nie uznają wartości chowu bezklatkowego, może więc brakuje świadomości tego, co oznacza "chów bezklatkowy"; (The Poultry Site, 2022). Konsumenci zwracają większą uwagę na kwestie takie jak bezpieczeństwo żywności i cena. Jaja z chowu bezklatkowego mogą kosztować nawet trzy razy więcej niż jaja z chowu klatkowego, a konsumentów może się nie zachęcać do płacenia wyższej ceny za produkty pochodzące od kur żyjących w lepszym dobrostanie. Może to wynikać z braku edukacji, braku jasnego etykietowania i komunikatów na opakowaniu oraz braku marketingu atrybutów lepszego dobrostanu kur z chowu bezklatkowego. (Yang, 2011; The Poultry Site, 2022). (recenzja w Chen et al., 2023)
Wraz z brakiem konkretnego ustawodawstwa i standardów dotyczących dobrostanu zwierząt hodowlanych, producentom jaj i firmom branży spożywczym może brakować motywacji do przechodzenia na produkcję jaj z chowu bezklatkowego. Mogą na przykład nie widzieć natychmiastowego zwrotu z inwestycji. Brakuje także dostępnych zróżnicowanych rynków, zwłaszcza dla producentów jaj, którzy dopiero dokonali tranzycji. (The Poultry Site, 2022).
Chociaż postęp wśród międzynarodowych marek promujących praktyki chowu bezklatkowego w Chinach faktycznie był stosunkowo powolny w ostatnich latach, firmy, z którymi współpracowaliśmy, pozostają w niezachwianym przekonaniu, że dobrostan zwierząt i jaja z chowu bezklatkowego są zgodne z podstawowymi zasadami zrównoważonego rozwoju w chowie zwierząt gospodarskich. Są gotowe aktywnie uczestniczyć w tej transformacji i pozostają wierne tym zasadom.
Aktywnie współpracujemy z sieciami detalicznymi, aby zachęcić do wprowadzania jaj z chowu bezklatkowego na rynek i utrzymujemy ścisłą współpracę z producentami jaj w zakresie wykonalności i jakości praktyk chowu bezklatkowego.
You are using an outdated browser which we do not support. Please upgrade your browser to improve your experience and security.
